سال های سال بود که خبری از سرزندگی دریاچه بزرگ شرق شنیده نمی شد و خشکسالی و مسدود شدن راه های ورود آب در هیرمند مردمان این دیار را که زمانی از آب و آبادانی هامون، شاد و سرمست بودند به مهاجرانی تبدیل کرد که آواره شهرها و استان های دیگر شدند.
 
بسیاری از ساکنان سیستان و بلوچستان بیکار و خانه نشین شدند و فقط خاطراتی از سال های پر آبی که کشاورزی و دامپروری شان رونقی خاص داشت به یاد می آورند و حسرت آن روزها را می خورند، ساکنانی که خشکسالی، رس زمین و آب های سطحی و زیر زمینی آنان را گرفت و هر سال بر شدتش افزوده شد.
 
اما امسال به لطف و کرم خداوند و اقدام های انجام شده تالاب هامون پس از سال ها قهر طبیعت به خود آب دید، هر چند که این روزهای تالاب، تفاوت زیادی با سال های پرآبی آن روزها دارد، اما لبخند را بر صورت مردم قانع این منطقه نشاند و چهره ای تازه به محیط بخشید.
 
شاید دیگر آن زمانی که هامون پر آب بود و صید و صیادی، توتن سواری و انواع اشتغال را به همراه داشت، تکرار نشد و تصاویر هامون پر آب و سر سبزی آن را باید در لا به لای عکس ها جست و در ذهن ها مرور کرد، اما با رحمت خدا امسال 48 درصد این تالاب آب گرفت و در پی آن پوشش گیاهی عظیمی در منطقه ایجاد شد.
 
پوشش گیاهی که در پی بی آب شدن مجدد تالاب هامون، خشک می شود و با توجه به گرمای شدید این روزها و بادهای 120 روزه می تواند همچون بنزین عمل کند و قدرت آتش گیری داشته باشد، آری با توجه به شرایط این روزهای سیستان، خطر آتش سوزی در تالاب هامون هر لحظه می تواند نزدیک تر شود.
 
آتشی که هر سال در این فصل از سال شاهدش هستیم، اتفاقی که به دست برخی مردم رخ می دهد، روی صحبت با آن هایی است که به عمد این کار را انجام می دهند، آن هم در استانی که گرم و خشک است و برای احیای پوشش گیاهی آن باید در کنار هزینه، سال ها صبوری کرد.
 
آتشی که می تواند بلای جان، هامون تازه جان گرفته شود، که انتظار می رود مردم برای این که بار دیگر حسرت سال های پر رونق هامون را نخورند، اجازه ندهند این طراوت با بی توجهی از آن گرفته شود و در کنار سیلی بادها خود عاملی شوند برای خشک تر شدن پهنه هامون، چراکه به طور قطع همچون غبار ریزگردها، دود آتش نیز در چشمان خودشان می رود و کمک می کند به بادهای 120 روزه تا بیشتر جولان دهند.
 
اما در این میان علاوه بر لزوم توجه مردم، آنچه اهمیت بیشتری پیدا می کند، تدبیر مسئولان امر قبل از رخ دادن حادثه است، تا همچون سال های گذشته مجبور نشوند با بیل، کلنگ و تیشه برای اطفای حریق اقدام کنند، به همین منظور با مسئولان امر و برنامه هایشان برای امسال در این راستا، گفت و گویی انجام شد.
 

احیای پوشش گیاهی
 
وحید پورمردان، مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در این باره به خبرنگار ما گفت: امسال لطف خداوند شامل حال شد و در پی ورود آب به تالاب هامون و هدایت آن به کانون های بحرانی برای تثبیت بستر و احیای پوشش گیاهی توانستیم آبگیری بسیار خوب و مطلوبی را در تالاب داشته باشیم.
 
وی ادمه داد: با توجه به این مهم باید حواسمان باشد که در ادامه با افزایش دما و کاهش پهنه آبی پوشش گیاهی بر جای مانده و علفهای هرزی که حاشیه آبگیرها وجود دارد کم کم خشک می‌شود و سطح وسیعی از این پوشش گیاهی خشک شده شاهد خواهیم بود که بسیار مستعد آتش است.
 
این مقام مسئول اضافه کرد: اطلاعیه های زیادی را در این خصوص صادر و کمیته‌ای تحت عنوان پیشگیری از آتش سوزی و اطفای حریق در مناطق تحت مدیریت تشکیل شد که در این کمیته نقاط مستعد حادثه را در سطح شمال و جنوب استان مشخص و تیم‌ها را بر اساس تجهیزات موجود تقسیم کردیم.
 
 پورمردان ادامه داد:با توجه به این که استان خیلی به پهناور و وسعت آن زیاد است، همه محیط بانان نمی‌توانند در لحظه بسیج شوند و پوشش نفری را داشته باشند، بنابراین در زابل، زاهدان، ایرانشهر و نیکشهر پایگاه های اصلی اطفاء حریق را در نظر گرفتیم و تجهیزات بین این پایگاه ها تقسیم شده است.

الحاق تجهیزات اطفای حریق زاهدان به زابل

 
وی تصریح کرد: طی جلسه ای نیز مقرر شد، تمام تجهیزات زاهدان به زابل ملحق شود، با توجه به این که سابقه نشان می دهد که در تالاب هامون آتش‌سوزی‌ها خیلی بیشتر از دیگر نقاط استان است.
 
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به اقدام های انجام شده در این راستا گفت: مرکزی تحت عنوان بازدید کنندگان در استان وجود دارد که بخشی از آن را به مرکز اطفای حریق اختصاص داده ایم که در دل تالاب و در جنبه کوه خواجه واقع است.
 
پورمردان اذعان کرد: خودروهای آتشنشانی در شهر زابل با مشکل مواجه شده قرار شد تجهیزات آن به ماشین سالمی منتقل شود، با تمام فرمانداری ها و ستاد بحران مکاتبه و از فرمانداری های پنجگانه شهرهای شمال استان خواهش کردیم که در ستاد بحران یا شورای تامین هر شهرستان موضوع مطرح شود.
 
وی افزود: همچنین مقرر شد بسیج همگانی را به حالت آماده باش داشته باشند تا در شرایط خاص دستگاه‌های مرتبط با این موضوع به کمک ما بیایند، اقدام دیگری که انجام شد تشکیل اکیپ واکنش سریع در مناطق مستعد از همکاران متخصص در مواقع برخورد با آتش سوزی ها است.
 
این مقام مسئول اضافه کرد: یکسری تجهیزات داریم که البته کافی نیست و در این بخش مشکل داریم که البته تمهیداتی در نظر گرفتیم که بتوانیم از توان نیروهای بومی محلی استفاده کنیم، بنابراین در حوزه آموزش جوامع محلی اقدام هایی انجام شده است.
 

 
آتش سوزی های عمدی 

پورمردان افزود: با توجه به این که در سال های گذشته با هر نیتی آتش سوزی های عمدی در منطقه شکل می گرفت و با توجه به تعطیلی مدارس به دلیل شیوع کرونا، طرح یک ساعت با محیط بان برای آموزش جوامع محلی، کشاورزان و دامداران در دستور کار قرار گرفت، چراکه وقتی علف آتش بگیرد تا زمانی که علوفه جدید سبز شود زمان می برد، بنابراین نیاز است مردم در این باره آموزش های لازم را فرا بگیرند.
 
وی تصریح کرد: آتش سوزی پوشش گیاهی، کار خودخواهانه است که گاهی شاهدش هستیم، بنابراین به آموزش جوامع محلی روی آوردیم تا خنثی کردن موضوع را از بطن کار شروع کنیم.
 
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: موضوع دیگر این که زباله‌ها نیز می‌تواند در مناطق موجب آتش‌سوزی شود، پلاستیک ها و شیشه هایی که در منطقه رها می شود، می‌تواند حکم ذره‌بین را  داشته باشد و باعث آتش سوزی شود که می‌طلبد هم استانی ها در این باره دقت کنند، چراکه ممکن است یک شیشه ساده ای که رها می شود، باعث شود چندین هکتار آتش بگیرد.
 
پورمردان حواستار همکاری رسانه ها در این باره شد و گفت: خیلی سعی داریم پوشش گیاهی تالاب هامون را به تر سالی سال بعد برسانیم که باید چند ماه از آن محافظت کنیم تا مجدد ورودی آب را شاهد باشیم، الان ورودی آب در تالاب وجود دارد اما خیلی کم شده است.

وی اضافه کرد: از طرفی هم پمپ های زیادی هم در مسیر مشغول برداشت آب است، اما هنوز ورودی آب را از مسیر هیرمند و فرارود شاهد هستیم، در صورتی که پوشش گیاهی را حفظ کنیم سال آینده شاهد اتفاق های خوب خواهیم بود.

انتهای پیام/